مستند سازی دانش بنیان میراث معماری در ایران*

چکیده مستندسازی دانش­بنیان میراث معماری با ثبت صفات ابنیه تاریخی در فهرست های تحلیلی فراداده آغاز شده و دارای رویکردی همه جانبه است؛ بدین معنی که کالبد بنا را از آغاز پیدایش و در طول تحولات، نه تنها به صورت منفرد، بلکه در پیوند با محیط، رخدادها، افراد و یا سبک ها بررسی و دانش پایه را جهت شروع عملیات حفاظت ارائه می­کند. این پژوهش به دنبال تهیه فهرست تحلیلی پایه و تفصیلی برای میراث معماری در ایران، به عنوان هسته مرکزی فرآیند مستندسازی است. در بررسی روش­های مستندسازی درکشور، کمبود چالش­برانگیز شناسنامه ابنیه تاریخی محسوس است. بنابراین استانداردهای جهانی فراداده مطالعه و فهرست پایه داده ها (وابسته به ایکوم) برای مستندسازی گونه­های مختلفی همانند مسجد، خانه، کاروانسرا و یا بازار انتخاب شده است. در نتیجه برداشت­های میدانی و کتابخانه­ای ابنیه منتخب، فهرست پایه جهت ثبت شاخصه­های معماری ایرانی تعدیل شده است. همچنین به منظور شرح تفصیلی خصوصیات بنا، اطلاعات محیطی و یا آسیب شناسی ابنیه، فهرست تفصیلی با الگوی دستورالعمل­های ملی و جهانی ثبت آثار طراحی شده است. در پایان فهرست پایه و تفصیلی مقایسه و بر ایجاد سیستم­های مدیریت دانش میراث معماری ایران تأکید شده است.